واکنش توده های گندم بومی ایران نسبت به بیماری بلایت فوزاریومی سنبله در شرایط مزرعه و گلخانه

چکیده بیماری بلایت فوزاریومی سنبله که توسط گونه­های مختلف قارچ Fusarium به ویژه گونه­ی Fusarium graminearum ایجاد می­شود، یکی از مهم­ترین بیماری­های گندم در ایران است که به ویژه در اقلیم گرم و مرطوب کشور باعث کاهش عملکرد و کیفیت محصول می­شود. تحقیق حاضر به منظور ارزیابی واکنش تعداد 117 توده گندم بومی موجود در کلکسیون بخش تحقیقات غلات مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر نسبت به بیماری بلایت فوزاریومی سنبله طی دو سال زراعی 93-1392 و 94-1393 در شرایط مزرعه در دو منطقه­ی گرگان و مغان و در شرایط گلخانه در کرج اجرا گردید. ارزیابی توده­های آزمایشی با استفاده از روش اسپورپاشی در مزرعه نشان داد که 31 توده از 117 توده مورد بررسی، از نظر میانگین شاخص بیماری از مقاومت مطلوبی در برابر بیماری برخوردار هستند. به نظر می­رسد که علت مقاومت حداقل 21 شماره از بین این توده­ها، اساس ژنتیکی داشته و به وجود مقاومت نوع I در آن­ها مربوط می­شود. براساس نتایج بررسی­های گلخانه­ای به روش مایه­زنی نقطه­ای، همه­ی توده­های آزمایشی مورد بررسی در برابر این بیماری حساس بوده و آلودگی شدیدی از خود نشان دادند. این امر می­تواند منعکس کننده­ی عدم وجود مقاومت نوع II در این توده­ها باشد. در هر حال، با توجه به احتمال وجود مقاومت نوع I در تعداد قابل توجهی از توده­های گندم ذکر شده، که می­تواند تا حد زیادی گیاه گندم را در شرایط مزرعه در برابر بیماری حفظ نماید، از آن­ها می­توان به عنوان والدهای مقاوم به بیماری در تلاقی­های مربوط به برنامه­های اصلاح گندم استفاده نمود.